Wij republikeinen hebben afgesproken dat we op democratische wijze streven naar een republiek in Nederland. Dat lijkt logisch, maar is het ook realistisch? Natuurlijk moet een meerderheid van de Nederlanders voorstander zijn van een gekozen staatshoofd, maar is daarmee het pleit beslecht? De Nederlandse Grondwet vormt dan nog een formidabele barrière.
Een Grondwet moet stabiliteit en inspiratie bieden, maar ze moet ook flexibel zijn en veranderingen kunnen faciliteren. Een Grondwet moet een gevoel geven dat ze dienstbaar is aan de burger en dat de burger als kiezer haar kan wijzigen als er een meerderheid is en de tijdgeest erom vraagt. De Nederlandse Grondwet voldoet hier niet aan.
Om de Grondwet te wijzigen is een meerderheid in de Eerste en Tweede Kamer nodig. Daarna moeten er verkiezingen zijn en moet een tweederde meerderheid in beide Kamers weer met de wijzigingen instemmen. Die verkiezingen dienen als een soort bevestiging door de kiezer, maar in de praktijk gaan verkiezingen over heel andere zaken dan een grondwetswijziging. Beter is het als de kiezers direct gevraagd wordt zich over een wijziging uit te spreken in een referendum. Als we Nederland democratisch willen houden moet de invloed van de kiezer op de Grondwet groter en directer worden.
In tegenstelling tot landen als Duitsland en de VS kan een Nederlandse burger geen beroep doen op de Grondwet. Nederland kent geen Hooggerechtshof dat de toepassing van de Grondwet op verzoek van een burger kan toetsen. We moeten het doen met een beroep op Europese verdragen, waardoor de Nederlandse Grondwet steeds meer een dode letter wordt.
Als je de Grondwet letterlijk neemt lijkt Nederland meer op een sultanaat in het Verre Oosten dan op een Europese democratie.
Voor een buitenstaander is de Nederlandse Grondwet toch al onbegrijpelijk. Als je de Grondwet letterlijk neemt lijkt Nederland meer op een sultanaat in het Verre Oosten dan op een Europese democratie. Je moet zo veel tussen de regels lezen en interpreteren dat het een inspiratieloze tekst is. Hoe kun je iedereen gelijk verklaren, maar de koning daarvan uitzonderen?
De belangrijkste wijzigingen in de Grondwet kwamen tot stand in tijden van revolutie en crisis. In 1848 smoorde Thorbecke het burgeroproer door de koning grotendeels van zijn macht te ontdoen. In 1917, ten tijde van de Eerste Wereldoorlog, werd het onderwijs gepacificeerd en het algemeen kiesrecht ingevoerd. Zonder dit soort existentiële druk zijn fundamentele wijzigingen van ons bestel blijkbaar niet mogelijk. Zo verhinderde Wiegel in 1999 het correctief referendum en deed Van Thijn in 2005 hetzelfde met de gekozen burgemeester.
Dat biedt niet veel hoop voor Nederlandse republikeinen. Ik trek zelfs de conclusie dat het binnen een normaal democratisch proces onmogelijk is van Nederland weer een republiek te maken, ook al is een meerderheid van de bevolking daar voorstander van. Zonder revolutie geen republiek. De Grondwet staat de toekomst van Nederland in de weg. Grondwetswijzigingen moeten eenvoudiger kunnen, anders mist de Grondwet haar doel van stabiliteit en inspiratie.
Volgens Johan Remkes is het eenvoudiger de wetten van de zwaartekracht te wijzigen dan de Nederlandse Grondwet. Republikeinen moeten nadenken over hoe Nederland democratischer kan worden buiten de huidige grondwettelijke orde om.
Deze column is eerder gepubliceerd in tijdschrift De Republikein
Als ik goed geïnformeerd ben, heeft NL in tegenstelling tot democratische landen geen Constitutioneel Hof. Dus keuren de slagers hun eigen vlees als het gaat om wetgeving… En zo wordt het niks met de republiek, vrees ik.
Men corrigere mij als ik me vergis!
Het is overduidelijk, het gehele discriminerende hoofdstuk 2 van de handleiding ‘hoe één familie een lui en luxe leven te schenken zonder daar iets constructief tegenover te zetten’, moet zo snel mogelijk van tafel. Het zijn de ketenen die ons monddood maken en werkeloos laat toezien hoe we van democratie een stopwoord hebben gemaakt door een zooitje slaven van de monarchie. Dit land ‘lijkt’ niet alleen op een bananenrepubliek! En daardoor zijn we geketend en overgeleverd aan een systeem dat ons eenvoudigweg de mond snoeit, want wie de media beheerd heeft het voor het zeggen!
OK, wij hbben geen constitutioneel hof om onze rechten te verdedigen. Maar in hoeverre mag onze regering onze “grondwettelijke vrijheden” vanwege een nieuw griepvirusje uitschakelen? Is dat vanwege de “tenzij”’s die er gluiperig aan vast geplakt zijn ?
Het is toch een teken aan de wand dat notabene een Sociaaldemocraat als Van Thijn tegen een voorstel stemt wat bedoelt is om het bestuur van dit land democratischer te maken.
Als het erop aan komt schurken alle kontjes weer braaf naar de baas. Ongeacht de politieke gezindte.
Dat grondwetswijzigingen eenvoudiger moeten kunnen, anders is de weg naar de republiek nauwelijks af te leggen, daar heeft Hans Maessen gelijk in. We hebben gekozen voor een democratische exercitie, dus is de politiek aan zet. Het gigantisch grote budget dat nodig is om de monarchie overeind te houden, kan een politieke afweging zijn. Wellicht is er een minder rigoreuze traject af te leggen: de Nederlandse (publieke omroepen), die zich gedragen als (gratis) spreekbuis van de Oranjes, moeten aan banden worden gelegd. Meer afstand tot het koningshuis en zich meer “openbaar” en objectief gedragen.
Helaas is mijn moeder onlangs overleden. Zij was pas een echte koningin; een alleenstaande moeder die geheel haar eigen boontjes moest doppen en ook daarnaast haar belasting betaalde! Haar man was ze onderweg verloren; hij had namelijk in de tweede wereldoorlog als Engelandvaarder gevochten terwijl anderen niets deden. Voor haar familie en kennissen in nood had moeder ook nog van alles over. Maakte en ontwierp de mooiste kleding voor haar gezin; kookte en deed de was met een goed hart. Geen koning noch koningin geen prins noch prinses met hun steeds maar expanderende fortuin; (sommige zeggen genoeg is genoeg stap toch over op vrijwilligerswerk maar de plutocratie duidelijk niet.) kan haar daarin ooit evenaren. Daarom is mijn moeder onze keizerin. Helaas kwamen laag bij de grondse roversbendes van allerelei niveau ook nog bij ouderwordende moeder langs. Ze deden haar en haar gezin kwaad makkelijke slachtoffers die alleenstaande moeders en hun families toch voor die figuren. De rechtsstaat deed er niets aan; in dit land de plutocraten en roversbendes de baas. En dit is het einde van dit relaas.