Noordeinde! Voor al uw overzeese belastingconstructies!
Guernsey heeft net als de andere Engelse Kanaaleilanden, Jersey en Alderney, vele charmes. Kronkelige weggetjes door typisch Engelse landschappen, prachtige havenstadjes, rietgedekte huizen, Britishness. Maar daarnaast ook een on-Engels zacht klimaat, wat in het voorjaar een ongekende bloemenpracht voortbrengt met bloeiende narcissen.
De flora is niet het enige dat bloeit, ook de postbusfirma’s doen het goed op dit eiland. Daffodil is er een van. Het is het vehikel waarin het vermogen van prinses Christina is ondergebracht zodat zij in Engeland geen vermogensbelasting hoeft af te dragen. En als domicilie voor de stichting die de brievenbusfirma aanstuurt, is gekozen voor Noordeinde 68: het werkpaleis van Beatrix. De Volkskrant berichtte zaterdag 31 januari uitgebreid over deze nieuwste loot aan de stam van vindingrijke constructies die een eventueel afkalven van het aanzienlijke vermogen van de Oranjes op elke denkbare wijze tegen moeten gaan.
Het gaat om een constructie die in 2005 is opgezet door vertrouwelingen van Christina. De Daffodil Trust beheert het geld van de prinses, voor een belangrijk deel de erfenis van Julina en Bernhard. En daarnaast is er dus de, officieel vanuit het werkpaleis opererende stichting, Protector Daffodil Trust. Opgericht door bankier Chris baron van Boetzelaer van Oosterhout en advocaat Pierre Nijnens die overigens al snel plaats maakten voor weer andere vertrouwelingen van de prinses. Van Royen, Van Leeuwen en Rost Onnes. Deze laatste, ex ABN-AMRO-topman heeft, aldus de Volkskrant, in 1998 het Erekruis in de Huisorde van Oranje gekregen vanwege werkzaamheden ‘die verder reiken dan van hem verwacht mag worden in het kader van zijn werkzaamheden bij de bank.’ Diezelfde bank dus waar de Jonge Republikeinen zulke goede ervaringen mee hebben.
Uiteraard heeft het bekend worden van deze belastingconstructie veel reacties opgeroepen. De SP heeft, bij monde van Van Raak, kamervragen aangekondigd. De gang van zaken getuigt volgens Van Raak niet van ‘koninklijk fiscaal handelen’. Het is duidelijk wat hij hiermee bedoelt maar feitelijk stelt hij het verkeerd. De constructie is juist bij uitstek een voorbeeld van koninklijk handelen. Het ontwijken van belasting is iets dat tot de zwaarst bewaakte koninklijke prerogatieven behoort. En het legt en passant een ander fenomeen bloot op het terrein van belastingheffing. Eén van de beginselen van elk fiscaal systeem is dat voorkomen moet worden dat een bepaalde som dubbel belast wordt.
Een voorbeeld: als iemand geld stort voor pensioenopbouw, kan de uitkering belast worden als de heffing niet bij het storten in de pensioenpot plaatsvond. En als de stortingen belast waren mag anderzijds de uitkering dan niet opnieuw belast worden. Dit mechanisme van het voorkomen van dubbele heffingen hebben de Oranjes zich kennelijk ook aangetrokken. Met dien verstande dat zij menen dat wat nooit belast was op het moment van verkrijging ook in enig volgend stadium onbelast moet blijven. De vergoedingen aan Juliana waren in belangrijke mate vrijgesteld van belastingen. Bernhard heeft over zijn vergoedingen evenmin belasting betaald evenmin als over zijn ‘ongebruikelijke transacties’ (Lockheed, Northrop, de verkoop van Ferrari’s die hij zonder BPM had verworven om vervolgens door te verkopen enz). Op het moment dat Christina de erfenis van haar ouders ten deel viel zijn geen successierechten geheven. Tja, dan zou het natuurlijk wel zonde zijn om dan nu de Engelse schatkist een beetje te gaan spekken.
Een brievenbusfirma dus. En dan bestuurd vanuit paleis Noordeinde. Vreemd eigenlijk, omdat imagoschade – als dit uit zou komen – toch wel te verwachten zou zijn. Hoe moeten we ons die sturing voorstellen? Zou er gecorrespondeerd worden met Guernsey op papier met het briefhoofd van het paleis? Sommige mensen menen dat dit moet kunnen. Roel in ’t Veld bij voorbeeld. Hij was tot staatsecretaris benoemd in 1993. En hij had een bijbaan als adviseur waarvoor hij het briefpapier van de universiteit gebruikte. Dat kostte hem na tien dagen zijn staatssecretariaat. Maar goed, je hebt het dan ook over een politicus, die zich moet verantwoorden. Die kun je naar huis sturen als je meent dat zijn gedrag niet door de beugel kan.
Inmiddels zijn uit veel verschillende hoeken duidelijke afwijzingen te beluisteren. Naast de SP meldden zich ook de PvdA en de VVD. De PvdA-parlementariër Tang stelt dat de prinses een voorbeeldfunctie heeft. En in algemene zin voegt hij daar aan toe dat betalen van belasting niet is voorbehouden aan de dommen of de armen van de samenleving. En de VVD’er Weekers meent dat de Trust van Christina weliswaar wettelijk is maar ook onwenselijk.
En uitzonderingen zijn er natuurlijk ook. Zo veroorloofde de RVD zich weer een nieuw staaltje van Orweliaanse Newspeak door te zeggen dat de prinses deze constructie gebruikt om haar vermogen zorgvuldig te laten beheren en niet om de belasting te ontwijken. Een brievenbusfirma op Guernsey als vorm van zorgvuldig vermogensbeheer met, als betreurenswaardig neveneffect, dat er geen vermogensbelasting betaald kan worden! Je moet echt een eind terug in de geschiedenis om zoveel samengebalde hypocrisie aan te treffen (de introductie in de jaren zeventig van een geneesmiddel van Organon met als betreurenswaardige bijwerking dat er gedurende de kuur geen conceptie kan plaats vinden). Een andere apologetische bijdrage in deze sfeer werd geleverd door de minister van Sociale Zaken Piet Hein Donner die in een radioprogramma stelde het een kwalijke zaak te vinden dat de prinses in verband werd gebracht met ‘belastingontduiking’. Het Volkskrantartikel maakte duidelijk dat het om een controversiële maar niet om een illegale constructie ging, maar dat maakte voor Donner niet uit. Het betreft immers het in diskrediet brengen van een institutie die voor Donner heilig is. Hij sprak ooit in Buitenhof over de monarchie als één van de instituties die de samenleving rechtvaardig houdt. Jawel, u leest het goed: de monarchie als een institutie die de samenleving rechtvaardig houdt!
Terug naar Engeland. De belastingprivileges (lees: vrijstelling) voor de Engelse royals zijn door koning George in de jaren dertig bedongen als contraprestatie voor zijn bereidheid de rol van Edward – door zijn relatie met Wally Simpson niet meer geschikt voor de troon – over te nemen. En diezelfde privileges kwamen onder druk te staan toen in de Engelse publieke opinie onvrede en afkeuring tot uiting kwam over het feit dat de modale belastingbetaler opdraaide voor de kosten van herstel van één van de ‘castels’ van de familie dat door brand was verwoest. De scheefheid – iedereen draagt via de fiscus bij aan de kosten van de restauratie behalve de gebruikers zelf – die toen manifest werd, leidde tot veranderingen. En dat is eigenlijk ook het enige acceptabele uitkomst van deze affaire. Laten we het houden op overijverige vertrouwelingen en een ill-advised prinses. Het Hof kan dit niet willen. Was het niet een belangrijk bezwaar dat Beatrix tegen de vorige vriendin van haar oudste zoon, Emily, koesterde? De vader van Emily was om fiscale redenen naar België uitgeweken. Met zo’n huwelijkskandidaat kon zij niet instemmen, want een telg uit een gezin met een dergelijke belastingmoraal past niet in de koninklijke familie.
Je moet maar durven.