een spreekbeurt van Laurens van Eijk, een middelbare scholier.
Als docent scheikunde en biologie kan ik het niet nalaten een opmerking te plaatsen
Er mist een belangrijk aspect en dat is het aspect van verantwoording afleggen. De koning(in) legt geen verantwoording af over wat ze doet, de minister is verantwoordelijk. In ons systeem hoort geen “geheim van Soestdijk” (Juliana) of “geheim van paleis Noordeinde” .
Iedereen legt verantwoording af, aan ouders/docenten of medeleerlingen, of aan je baas of, als tweede kamerlid aan de bevolking.
Verder een goed betoog.
Al zullen de monarchisten blijven vinden dat quod licet Iovis, non licet bovis
de spreekbeurt:
Nec fasces nec opes sola democratiis sceptra perennant
“Noch macht, noch rijkdom, maar slechts het gezag van de democratie blijft bestaan”
Kijk eens naar uw klasgenoten, wie krijgt het meeste zakgeld denkt u? Ik moet het doen met een bedrag van €100,- per maand. Het is dan aan mijzelf of ik met dit geld een avondje naar de disco ga, kleding koop, een abonnement voor het openbaar vervoer haal, enzovoort. Edoch ben ik hier zeker niet ontevreden mee, ik hoef immers niet echt een tegenprestatie te leveren. Maar ik ken een gezin, dat wel €39 miljoen per jaar aan zakgeld krijgt! Hierbij lijken onze budgets ineens wel heel parcimonieus.
Dit gezin staat beter bekent als ‘De Oranjes’, oftewel ons koningshuis. Dit “zakgeld” wordt uiteraard betaald van het belastingsgeld van de harde werker, neem als voorbeeld Dhr. Bakker. Buiten het ridicule bedrag dat per jaar naar ons staatshoofd gaat, zijn er nog veel meer punten waar iets op aan te merken valt in de Nederlandse constitutionele monarchie, zoals daar zijn: morele en politieke argumenten die tegen het hele idee van ‘de Nederlandse monarchie’ indruisen. Voorstanders van de monarchie roepen vaak dat dit traditie is en dat “het zo toch allemaal wel goed gaat”. Dit is naar mijn mening nonsens en zoals dat van mij dan verwacht wordt zal ik in de kern van deze toespraak mijn mening onderbouwen. Vandaag zal ik dus pleiten voor afschaffing van de constitutionele monarchie in Nederland, mijn stelling luidt dan ook: “Het Nederlandse staatshoofd moet democratisch gekozen worden, hierbij geldt zowel passief als actief stemrecht voor iedereen boven de 18 jaar”.
Om te beginnen zal ik u even een financiële verantwoording geven van de eerder genoemde cijfers, deze verantwoording is afkomstig uit het Koninklijke jaarverslag.
De koningin “verdient” €828.000 per jaar, de prins en prinses ieder €245.000.
Dan zijn er nog de kosten voor personeel en materieel: voor de koningin vijf miljoen euro per jaar en voor Willem-Alexander en Máxima twee miljoen per jaar. Is dat wat de monarchie ons kost? Nee, want er werken ongeveer driehonderd mensen in de hofhouding op de paleizen in Den Haag, Amsterdam, Wassenaar, Baarn en Apeldoorn bij de Dienst Koninklijk Huis. Daarnaast zijn er nog 30 mensen in dienst van de overheid bij het zogeheten Kabinet der Koningin. Zij ondersteunen de koningin ambtelijk.
De totale kosten van het Koninklijk Huis in 2013 komen daarmee uit op €38.824.000. Daar komt nog eens bij dat leden van het koningshuis geen belasting hoeven te betalen.
Dit vind ik onbehoorlijk! En dan nog eens te bedenken dat er de afgelopen jaren gezeur was dat andere mensen in dienst van de overheid, bijvoorbeeld Matthijs van Nieuwkerk, teveel zouden verdienen. Terwijl Matthijs van Nieuwkerk hard werkt voor zijn inkomen en gekozen is op basis van zijn kwaliteiten.
Een staatshoofd is elementair voor Nederland, we kunnen echt niet zomaar de constitutionele monarch afzetten, daarom pleit ik voor een democratisch gekozen staatshoofd. Een democratisch gekozen staatshoofd kost ook geld, maar veel minder dan het hedendaagse koningshuis, ten eerste omdat niet de hele familie van de vertegenwoordiger van belastingsgeld hoeft te leven, alleen hij of zij zelf. Ten tweede omdat Nederland vertegenwoordigen een erg eervolle taak is die veel mensen al aantrekkelijk zouden vinden voor een bedrag onder de €193.000, oftewel onder de Balkenendenorm. Natuurlijk is er een heel presidentieel systeem nodig met adviseurs en beveiliging. Het verschil qua personele en materiële kosten is dat het toekomstige staatshoofd maar één ambtswoning nodig heeft en niet zoals de Oranjes meer ambtswoningen dan dat er levende familieleden zijn.
Veder heb ik nog een kort voorbeeld over hoe de koningin met het verkregen belastinggeld omgaat. De koningin moest afgelopen jaar voor haar “werk” van Den Haag naar Antwerpen reizen. Dat is om precies te zijn 124,4 kilometer. Met een gemiddelde snelheid van 100 km/per uur duurt dat ongeveer anderhalf uur. De gemiddelde Nederlander zou met de auto, of misschien zelfs per trein reizen. Maar onze koningin had een andere oplossing in gedachten: zij reed met haar limousine naar Rotterdam Airport waar mettertijd haar privéjet voor haar klaarstond om de reis naar Antwerpen te volbrengen. Ik vind dit zonde van het geld, erg decadent.
Geld is niet alles, zo ook niet in mijn betoog. Zoals ik al in de inleiding noemde zijn er namelijk ook politieke argumenten die het idee van de Nederlandse constitutionele monarchie tegen spreken. Ten eerste hoort in een democratie een staatshoofd dat zijn functie krijgt door erfopvolging, niet thuis. In artikel 3 van de grondwet staat namelijk: “alle Nederlanders zijn op gelijke voet in openbare dienst benoembaar.” Voor elke functie bij de overheid in Nederland moet je diploma’s behalen en solliciteren, behalve voor monarch, dat wordt je bij je geboorte. Zoals artikel 3 van onze grondwet al aangeeft is het verkrijgen van de functie van staatshoofd op deze manier dus democratisch onverantwoord.
Ten tweede, de koning of koningin en leden van haar of zijn directe familie zijn voor de wet onschendbaar. Dat wil zeggen dat de Nederlandse ‘royalty’ niet wettelijk kan worden
aangesproken op daden of uitlatingen. Dit is iets wat totaal niet bij een democratie past.
Maar dat is niet eens alles op democratisch vlak, er is namelijk nog een functie die onze monarch uitvoert die zeer ondemocratisch is, namelijk: de koningin moet onder elk wetsvoorstel, wat dan al door de beide kamers is goedgekeurd, haar handtekening zetten. In praktijk zet ze die wel altijd, maar ze kán er altijd voor kiezen om het niet doen, sterker nog, dat is wel eens gebeurd. Op deze manier is het mogelijk dat het in heel Nederland verboden is om te jagen, behalve op het terrein rond haar paleis. Claus hield te veel van jagen.
Buiten dat de constitutionele monarchie erg ondemocratisch is, is het tot slot ook nog eens immoreel. Het monarchschap wordt namelijk gewoon opgedragen aan de eerstgeborene van de regerende vorst of vorstin. Zo heeft Beatrix er nooit voor gekozen om staatshoofd te worden, dit is gewoonweg bij haar geboorte bepaald. Misschien had zij veel liever iets anders willen worden. Bij de geboorte al bepalen wat je de rest van je leven moet doen, dat is toch niet iets voor onze tijd!
Ondanks dat de constitutionele monarchie erg veel geld kost, ondemocratisch is en ook nog eens immoreel, zijn er toch nog vele voorstanders (en zelf liefhebbers) van het koningshuis. Ik zal dan nu een aantal bekende uitspraken van voorstanders van het koningshuis betreffend de afschaffing van de monarchie ontkrachten. Een van de meest gehoorde kreten is wel “maar het gaat toch wel goed zo? De koningin doet toch goed haar werk?” Graag zou ik de mensen die dit soort uitspraken doen willen wijzen op het feit dat dit drogredenen zijn. Het feit dat de koningin het volgens “een grote onbekende menigte” goed zou doen, betekent nog niet dat zij daadwerkelijk haar functie goed vervult en dat iemand anders het niet beter zou kunnen doen. Ik denk dat iemand die democratisch verkozen is, op basis van zijn of haar kwaliteiten ons beter kan vertegenwoordigen dan iemand die zijn functie krijgt middels geboorterecht.
Ook een zeer bekend tegenargument voor het afschaffen van de constitutionele monarchie in Nederland is wel: “Het idee van een monarchie ligt té diepgeworteld in onze samenleving, dat moet je niet willen veranderen, het is een deel van onze traditie!” Hier ben ik het volstrekt mee oneens! Wat veel mensen namelijk niet weten is dat de Nederlandse monarchie nog betrekkelijk jong is, zij bestaat pas sinds de Franse tijd (1806).
De twee eeuwen daarvoor was Nederland een republiek, en dat ging prima. Sterker nog, in die twee eeuwen heeft Nederland zijn Gouden eeuw beleefd!
Ten slotte is er een argument wat populair is onder de jongeren, het argument luidt als volgt: “Als de constitutionele monarchie eindigt, dan zal er nooit meer een daaraan gekoppelde feestdag zijn zoals Koninginnedag of Koningsdag”, dit zou ik ook erg betreurenswaardig vinden. Koninginnedag was voorheen dan ook een mooi excuus voor mij om lekker te feesten en laat thuis te komen. Ik kan me echter niet herinneren dat ik ooit oprecht gelukkig was dat Beatrix weer een jaar ouder was geworden. Ik denk dat mijn verhaal representatief is voor veel mensen, in het bijzonder de jongeren. In dit geval kan een dag zoals Koninginnedag vrij eenvoudig vervangen worden door een andere nationale feestdag. Misschien wordt het wel de dag dat wij ons vrij hebben gevochten van ons koningshuis? Dit zou minstens evenveel eenheid creëren onder het Nederlandse volk.
Nu ik alle proargumenten aan u voorgelegd heb en een aantal contra-argumenten heb ontkracht, kan ik de volgende conclusies trekken:
– Een democratisch verkozen staatshoofd is goedkoper dan het huidige koningshuis;
– Een democratisch verkozen staatshoofd is (uiteraard) democratischer en past daarom beter bij de hedendaagse maatschappij dan een constitutioneel monarch;
– Met een democratisch verkozen staatshoofd omzeil je bepaalde ethische dilemma’s, zoals: “mag je iemand dwingen een bepaalde functie uit te voeren?”;
– Een democratisch verkozen staatshoofd is per definitie kwalitatief minstens even goed in het vertegenwoordigen van Nederland, aan het huidig staatshoofd worden geen eisen gesteld;
– Een constitutionele monarchie is niet té diepgeworteld en Nederland is in het verleden ook al een republiek geweest;
– Men zal met een democratisch verkozen staatshoofd geen feestdag minder vieren!
Aan de hand van deze conclusies wil ik u graag een voorstel doen: Laat Beatrix 30 april 2013 maar afstand doen van de troon, prins Willem-Alexander hoeft echter haar plaats niet in te nemen, deze functie zal excellent uitgevoerd worden door een democratisch verkozen staatshoofd!
Bedankt voor uw aandacht.
Laurens van Eijk, Marnix Gymnasium, klas 5C, april ’13.