Zaterdag 18 januari was het dan zover.
Een werkgroep van het Nieuw Republikeins Genootschap onder leiding van Boudewijn ‘t Hart en Ger Beukenkamp heeft in korte tijd een huzarenstukje uitgehaald.
Het was kort dag, maar de datum van 18 januari was niet zomaar gekozen.
Na een warm onthaal van Koning Willem I in november 2013 op het strand van Scheveningen werd het jaar ingeluid waarin Nederland 200 jaar monarchie viert.
Tijd voor een tegengeluid uit het republikeinse kamp, want wie even verder kijkt dan zijn neus lang is weet dat Nederland van traditie eigenlijk geen monarchie is, maar dat we de eerste echte republiek waren. En wie de geschiedenis net even iets beter kent, weet dat de Oranjes ons een aantal keren ontvlucht zijn.
Tijd dus voor het naspelen van de vlucht van de Oranjes. Niet de minste namen hebben meegewerkt aan de totstandkoming van deze dag.
Thomas van der Dunk, Max Pam, Daniela Hooghiemstra, Dorine Hermans, Gerard Aalders, Don Duyns en Ger Beukenkamp schreven de teksten voor de acteurs. En dat laatste bonte gezelschap kwam omstreeks 14.00 uur aan op het Lange Voorhout in Den Haag om voor de allerlaatste keer ons land te ontvluchten. Maar eerst werd de pers en het volk toegesproken.
Stadhouder Willem V beet op statige wijze het spits af. De aarzelaar en treuzelaar snapte niets van politiek en hield zich krampachtig vast aan regeltjes. “Vaarwel Nederland! Het ga u allen goed! Dat zal zonder mij ook best lukken.”
“Ik kan geen Koning zijn van een land waar men met een pennenstreek het traktement van de Koning heeft verlaagd van een miljoen gulden naar zeshonderduizend gulden. Alsof wij Oranjes bedelaars zijn,” aldus koning Willem III. We schrijven het jaar 1849. Het jaar na de invoering van Thorbeckes Grondwet.
Het stokje werd overgegeven aan Koningin ‘landgenoten’ Wilhelmina. Zij wilde eigenlijk met een boot naar Zeeland om de bevolking een hart onder de riem te steken. “Pas op volle zee werd besloten naar Engeland te varen,” zo reconstrueerde ze de geschiedschrijving. Liever had ze dus gebleven in Nederland, maar ze kon het schip op volle zee niet keren. Het blijft knap hoe ze als vluchteling, op veilig grondgebied, de natie deed geloven dat ze achter hen stond.
Juliana verwoordde het iets beter. “Ongelooflijk! Ik ben vrij! Aan de vrijheid van Nederland is een eind gekomen, maar de mijne begint nu in Canada.” Haar man ziet het toch anders. “De oorlog heb ik in Londen gevierd en ik denk er met dankbaarheid aan terug. Een geweldige tijd. Na 1945 beschouwde u mij als verzetsheld. Natuurlijk is dat onzin, maar de monarchie fungeert nu eenmaal bij de gratie van sprookjes.”
Willem Alexander was wat minder positief. “Dit land lijkt mij louter te waarderen vanwege mijn mediagenieke echtgenote. Ondanks dat wij republikeinen deze dag de Oranjes dachten uit te zwaaien gaf de Koning aan te willen blijven. “Al was het alleen maar vanwege het statusverlies.”
Maxima keek haar man aan. “Onze oudste dochter zegt steeds: “mama, ze lachen jullie uit zodra jullie weg zijn.” Met enige vorm van werkelijkheid voegde ze eraan toe: “wij geven onze positie als staatshoofd op. Wij zijn vanaf nu verkiesbaar.”
Republikein Hans Maessen, dagvoorzitter, vroeg Maxima of ze vond dat de functie van Staatshoofd een duobaan kon zin. Maxima keek haar man weemoedig aan en schudde haar hoofd. “Willem Alexander kan dat echt niet alleen.”
Na deze woorden vertrokken de monarchen en lieten het volk achter. Ze stapten zwaaiend in de gereedstaande limousine, beseffend dat ooit de republiek een feit zal zijn. Laat Willem Alexander de laatste Koning zijn van Nederland. Echte democratie betekent dat we afscheid nemen van de monarchie en dat we in ons land een gekozen staatshoofd zullen hebben.
Anjo Clement gaf als voorzitter van de republikeinen na afloop van de voorstelling een nieuwjaars speech. Na een terugblik op het afgelopen jaar, proostten de aanwezigen op 2014, maar vooral op de republiek der Nederlanden.
Bekijk hier een compilatie van de dag: