Nederland is niet het enige land in West Europa dat nog een archaïsche regeervorm kent. Ook België, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en een aantal Scandinavische landen hebben tot op de dag van vandaag een monarch als staatshoofd. En dat betekent dat ook in die landen politiek bewuste burgers aansturen op een verandering in het constitutionele bestel. En ook zij hebben zich georganiseerd in republikeinse organisaties. Sinds een aantal jaren bestaat er een samenwerkingsverband van deze zusterorganisaties van het NRG; in 2010 vond in Stockholm de oprichtingsbijeenkomst plaats van de ‘Alliance of European Republican Movements’. Het gaat hierbij om de zeven ‘grote’ (Luxemburg en Monaco vallen er buiten) landen in West Europa die nog een koningshuis hebben. Behalve Nederland gaat het dus om België, Noorwegen Zweden, Denemarken Engeland en Spanje. Ieder jaar is er een bijeenkomst (meestal in relatie tot een ’window of opportunity’; een troonswisseling, een herdenking) in één van de hoofdsteden. Dit jaar is Amsterdam aan de beurt.
De vergaderingen van de AERM hebben een thema waarmee de middag van de eerste vergaderdag wordt afgesloten. En het thema voor deze bijeenkomst is de wijze waarop het in de media naar voren gebrachte beeld van de betekenis van de monarchie zich verhoudt tot de werkelijkheid. Preciezer uitgedrukt gaat het om de botsing tussen de betekenis van de monarchie zoals het Nationaal Comité 200 jaar Koninkrijk die presenteert en dat wat door mensen met een kritische kijk op de rol van de monarchie daarbij wordt ervaren. Het comité onder voorzitterschap van Ank Bijleveld deinsde er aanvankelijk niet voor terug de vooruitgang in de afgelopen tweehonderd jaar heel nadrukkelijk aan de monarchie te verbinden en deed het voorkomen dat de koningen en koninginnen zo ongeveer aan de wieg hebben gestaan van ontwikkelingen als die naar algemeen kiesrecht, de vrijheid van meningsuiting, democratie en vooruitgang. Het gaat daarbij dus om de aan de Oranjes toegedachte rol enerzijds en de realiteit anderzijds waarin, zoals door de beter onderlegden vaak verwoord, Nederland niet dankzij maar ondanks de Oranjes nog een zekere stabiliteit kent.
Interessant is dat de kwesties die in andere landen met een monarchie leven vaak een sterke overeenkomst vertonen met de situatie in ons land. Tweehonderd jaar grondwet herdenking met een monarchale toonzetting (Noorwegen 2014), populaire kroonprinsessen (Denemarken), gedoe met vliegtuigen (Engeland), het zijn algemene thema’s in de monarchieën in West Europa. De vraag die zich aandient is dan ook of de beeldvorming in de verschillende landen daadwerkelijk onder een noemer te brengen is en of die gelijkenis openingen biedt naar bij voorbeeld een gemeenschappelijke strategie. De afsluiting van de ‘feestelijkheden’ in het kader van de herdenking 1813/15 – 2013/15 dit jaar biedt een kader, de bijeenkomst van Europese republikeinse organisaties (aan de vooravond van koningsdag) een aanleiding om nog eens met elkaar te discussiëren over de beste manier om de spanning tussen de werkelijkheid en het monarchale sprookje bloot te leggen en zo bij te dragen aan het besef dat het tijd wordt voor iets anders.
Zaterdag 25 april om 16.00 u vindt, als afsluiting van de workshops van die dag over onder meer de troonswisseling en de hardnekkige mythe van de ‘goede koning’ een bijeenkomst van het NRG plaats. Thomas von der Dunk zal in een lezing de boven genoemde discrepantie (beeld/werkelijkheid van de monarchie) en zijn Europese dimensie onder de loep nemen. De leden van de republikeinse organisaties, leden van NRG, RG, De Republikein en belangstellenden kunnen daarna in gesprek gaan met de verschillende Europese organisaties om van hen te vernemen wat er op dit vlak leeft in de andere landen van Noorwegen tot Spanje. De ervaring leert dat zeer inspirerend kan zijn. U bent van harte uitgenodigd.